İş hayatının mecburiyetiymiş gibi lanse edilen, bilhassa ajans dört duvarları içerisinde çokça işittiğimiz, üslerden yaptığı konusunda çokça altta kalıp, nem kaptığımız, kimi zamansa hakiki olarak maruz kaldığımız 'mobbing' terimine selam çakalım bu yazımızda.
Kapanma hezimetiyle cebelleşen Yüce Wikipedia'ya da selam yollayarak, mobbingin Wikipedia tanımıyla izaha kolları sıvayalım. Wiki, mobbing için buyurur ki: “ Mobbing (yıldırma/bezdiri), bir grup insanın, bir kimseye veya başka bir gruba sosyal kabadayılık yapması. Latince kökenli sözcük; psikolojik şiddet, baskı, kuşatma, taciz, rahatsız etme veya sıkıntı vermek anlamlarına gelir. En iyi ifade eden anlamıyla yıldırma veya iş yerinde psikolojik terör anlamlarıdır. “
Wiki kapanmış olsa da neyse ki, Google'a yazınca tanımlara erişebiliyoruz halen; her ne danışıyorsak Hz. Google'a :)
Dr. Heinz Lehmann, 1980’li yıllarda mobbing terimini iş hayatındaki baskı, şiddet ve yıldırma hareketlerini tanımlamak için kullanmıştır. Lehmann mobbing uygulayan kişileri, aşırı kontrolcü, korkak, nevrotik ve iktidar açlığı olan kişiler olarak tanımlanıyor.
Alınan duyumlarca iş yerlerinde mobbing'in muhakkak hayat vereceğini düşündüğümüz çalışma hayat ve alanlarımızda, bu psikolojiyi kendi kendimize yaşattığımız da olabiliyor. Patronumuzun, üstümüzün gayri ihtiyarı sorduğu bir hesap, istemeden yükselen sesi, gayet tabii yaşanabilecek bir gerginlik nihayetinde, kesin mobbing altındayım diye psikolojik çıkarımlarda bulunabilir çalışan.
Bu çıkarımların soyut bir hissiyat olup da, buluttan nem kapma olasılığı olduğu kadar, tam zıttının yaşanması da muhtemel. Nitekim, iş hayatlarını kabusa dönüştürüveren mobbing'in ağıyla da sarmalanmış olunabilir.
İşverenler öcü değil, hemen mobbing altındayım paniğine kapılmayın diye sarf ettiğimiz cümlelerin yerine yakışmadığı durumlar, mobbing mağduru masum bir çalışan da olabilirsiniz...
“Bana mobbing uygulanıyor” diye kendi kendinizin psikolojisini bozan kendiniz de olabilirsiniz, bu zan hayatın gerçeği gibi başınızda da bitmiş olabilir.
Şimdi önce sadece bir sanı mı yoksa sahici mi onun ayırdına varmaya çalışalım.
Eğer ki, iş yerinizde görmezden geliniyorsanız, gruplardan izole ediliyorsanız, bir takım bilgiler sizden gözünüze soka soka gizleniyorsa, size güvenilmediği buram buram hissettiriliyorsa,
Şayet, kasten size bitirilemeyecek sürelerde işler veriliyorsa, deadlinelarınız kısa biçiliyorsa,
Velev ki, yetkileriniz azaltılmaya başlanmışsa, aniden yetersizmiş gibi gösterilmeye başlanmışsanız, daha önce sorun olmayan küçük hatalar çok büyük hatalarmış gibi gösterilir olmuşsa, sizi utandırma eylemlerinin biri bin paraysa, geçmişler olsun, mobbing psikolojik silahıyla vurulmuşsunuz demektir.
Üstelik, bu psikolojik kurşunlar yalnızca patronlarca değil, diğer çalışanlarca da yapılabiliyor. Çifte ateş! Yani patronlar, bazı çalışanlarını diğer çalışanlarına mobbing uygulamak için azmettirilebilir... Kafaya mobbing ve neticeleri konmuş olsun yeter ki, mobbing mağduru yeter noktasına gelip, kurumun yetkili kişilerine başvurmaya teşebbüs ettiğinde plan tamamlanır. Danışmak için, belki yardım talep edeceği yetkililerce düşene bir tekme daha gelir. Olumsuz bir tavırla karşılaşan mağdur/mağdure başvurusu reddedilmiş, istifaya mecbur bırakılmış hatta bu kendi isteğiymiş gibi bile gösterilmiştir..
Tüm bu hezimetlere uğramış, mobbing kurşunlarıyla yaralanmışsanız, birkaç hukuksal yöntem var, içinize su serpecek. İş sözleşmesini haklı nedene dayanarak feshedebilme hakkınız var. Belli şartlarda ayrımcılık tazminatı isteyebilme hakkınız var. Borçlar Kanunu ve Türk Medeni Kanunu’na göre tazminat isteme hakkınız var. Mobbing yapan yöneticiyi dava edip, manevi tazminat talebinde bulunma hakkınız var. Tüm bu koşullar söz konusu ise işçi, kötü niyet tazminatı hükümlerine başvurabilme durumunuz da var.
Bunların hepsi filhakika yaşanacak diye bir kaide olmadığını da, patronsever bir edayla şuraya iliştirmekte fayda var. Yani, bu yanda da hak var, hukuk var. Yani, o psikolojik silahı kendi kafamıza kendimizde dayayıp, yoktan varsayımlar, “banağ mobingg uygulanıyoar” varyasyonları da dizayn edebilecek bünyeler mevcut. O tarz bünyeler için Prozaclar, Zanaxlar piyasada mevcut. Mobbing uygulanıyormuş halüsinasyonları görenlere iyi gelebilir. Sahici mobbing mağdur/mağdurelerinin de sinirlerini yatıştırabilir.
Psikolojik tacizsiz günler.
